جمع بندی حسنه چیست؟ به چه چیزی حسنات می گویند؟
تب‌های اولیه
به نام خدا
با سلام
حسنه چیست؟ به چه چیزی حسنات می گویند؟ چه گونه حسنات به دست آوریم؟
در آيه 70 سوره مباركه فرقان آمده است :
إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا
مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و كار شايسته كند پس خداوند بديهايشان را به نيكيها تبديل مى كند و خدا همواره آمرزنده مهربان است
در ذيل اين آيه شريفه مرحوم علامه طباطبايي در توضيح و معرفي سيئه و حسنه مطلب جالبي دارند كه استاد جوادي آملي نيز در تفسيرشان بدان اشاره كرده و از آن بهره مي برند .مطلب بدين شرح است كه
ما چيزي به عنوان سيّئه در خارج كه يك وجود خارجي داشته باشد نداريم در خارج هر چه هست افعالي است حركاتي است مشترك بين حلال و حرام اين خوردن غذا يا نشستن روي فرش يك فعل خارجي است اگر اين غذا حلال بود اين فرش طيّب و طاهر بود اين مي‌شود طاعت اما اگر غصب بود مي‌شود معصيت.
يعني يك فعل مشتركي داريم مثل غذا خوردن ، كسي كه غذاي حلالي مي خورد دقيقا همان افعال برداشتن و جويدن و بلع و هضم را انجام مي دهد كه آنكسي كه غذاي حرامي مي خورد ، در آن فعل خارجي هيچ تفاوتي وجود ندارد .
بلكه اين موافقت و مخالفت با قانون الهي است كه حسنه بودن يا سيئه بودن يك فعل را مشخص مي كند يعني آنكه موافق با قانون الهي است مي‌شود طاعت و حسنه آنكه مخالف قانون الهي است مي‌شود سيّئه.(1)و (2)
لذا با انجام اعمالي كه برابر و منطبق با قانون الهي است مي توانيد به كسب حسنات اقدام نماييد .
(1)- ر.ك : تفسير الميزان ، ج 15،ص337
(2)- ر.ك: بنياد بين المللي علوم وحياني اسراء ، سوره فرقان ،ج27
آیا حسنه در آخرت به ما کمک می کند که گناهایی که مرتکب شدیم بخشیده شود؟
در آيه 114 سوره مباركه هود آمده است
وَ أَقِمِ الصلَوةَ طرَفىِ النهَارِ وَ زُلَفاً مِّنَ الَّيْلِ إِنَّ الحَْسنَتِ يُذْهِبنَ السيِّئَاتِ ذَلِك ذِكْرَى لِلذَّكِرِينَ
و در دو طرف روز [=اول و آخر آن] و نخستين ساعات شب نماز را برپا دار زيرا خوبيها بديها را از ميان مى برد اين براى پندگيرندگان پندى است
آيه فوق همانند قسمتى ديگر از آيات قرآن تاثير اعمال نيك را در از ميان بردن آثار سوء اعمال بد بيان مى كند ، در سوره نساء آيه 31 مى خوانيم ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم : اگر از گناهان بزرگ دورى كنيد گناهان كوچك شما را مى پوشانيم .
و در آيه ( 7 عنكبوت ) مى خوانيم و الذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفرن عنهم سيئاتهم : كسانى كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دارند گناهان آنانرا مى پوشانيم .
و به اين ترتيب اثر خنثى كننده طاعات و اعمال نيك را در گناه تثبيت مى كند .(3)
(3)- تفسير نمونه ، ج 9 ، ص267
[="times new roman"]سلام علیکم
شاید برای خیلی از دوستان این سوال پیش آمده باشد:
آیا می شود گناهان خودمان را به حسنات تبدیل کنیم؟
و راه تبدیل گناه به حسنات چیست؟
با توجه به سوره:فرقان،آیه 70
إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ عَمَلاً صالِحاً فَأُوْلئِكَ یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ وَ كانَ اللَّهُ غَفُوراً رَحیما
مگر كسانى كه توبه كنند و ایمان آورند و عمل صالح انجام دهند كه خداوند گناهان آنان را به حسنات مبدّل مىكند و خداوند همواره آمرزنده و مهربان بوده است!
می دانم که یک مرتبه عرض کردید اما بیشتر توضیع دهید لطفاً.
موفق باشید!:Gol:
[/]
خداوند بزرگترین گناه را شرک به خود دانسته است و آن را گناهی نابخشودنی معرفی
کرده است[1] و هر چند از گناهان دیگر چشم پوشی کند از آن نخواهد گذشت و بهشت
را بر مشرک حرام کرده است.[2] اما نا امیدی از رحمت و مغفرت الهی خود گناه
نابخشودنی دیگری است و تنها کافران از رحمت الهی نا امید میباشند.[3]
بنابراین، خداوند همة مردم را به توبه و بازگشت به سوی خود دعوت کرده و به آنها
وعده کرده که او همة گناهان را خواهد بخشید.[4] در جای دیگر می فرماید: که اگر
بندگان توبه کنند و اعمال صالح انجام دهند بدیهای آنها را به خوبی تبدیل خواهد کرد و
این مرحله بالاتر از مرحلة عفو و بخشش است.
همان گونه که ملاحظه میشود در آیة شریفه: «إِلاَّ مَنْ تابَ وَ آمَنَ وَ عَمِلَ صالِحاً فَأُوْلئِکَ
یُبَدِّلُ اللَّهُ سَیِّئاتِهِمْ حَسَناتٍ...[5] مگر کسانی که توبه کرده و ایمان آورده و عمل صالح انجام
دهند، پس خداوند بدیهای آنها را به خوبی تبدیل میکند» خداوند کلمة «سیئات» را به صورت
مطلق و بدون هر گونه قیدی ذکر کرده است که شامل تمام گناهان میشود حتی شرک که
بزرگترین آنهاست.
شروط تبدیل سیئات به حسنات
اما تبدیل سیئات به حسنات چنان که از آیة یاد شده بر میآید شروطی دارد که باید شخص
آنها را انجام دهد و گرنه اینگونه نخواهد بود.
شرط اول این است که شخص توبة واقعی کند و عزم بر ترک گناهان گذشته نماید چنان
که امام علی-علیه السلام- در این باره میفرماید: توبه دارای شش شرط است،
1. پشیمانی از آنچه گذشت 2. تصمیم به عدم بازگشت 3. پرداختن حقوق مردم
4. بجای آوردن تمام واجبات ضایع شده 5. گوشتی که بر بدن روئیده با اندوه فراوان
آب شود... 6. رنج طاعت به تن چشانده شود چنان که شرینی گناه را چشانده.
[6] فرماید: توبه دارای شش شرط است، 1. پشیمانی از آنچه گذشت 2. تصمیم به
عدم بازگشت 3. پرداختن حقوق مردم 4. بجای آوردن تمام واجبات ضایع شده 5. گوشتی
که بر بدن روئیده با اندوه فراوان آب شود... 6. رنج طاعت به تن چشانده شود چنان که
شرینی گناه را چشانده.[6]
شرط دوم ایمان است که باعث طهارت نفس از آلودگی شرک است.
شرط سوم انجام اعمال صالح است. اگر کسی به این شرایط عمل کند خداوند هم وعده
داده که گناهان او را بپوشاند. چنان که امام صادق (ع) می فرماید: «گناهان را از یاد
فرشتههایی که گناهانش را مینویسند میبرد و به اعضا و جوارحش و قطعههای زمین وحی
میکند که گناهان او را بپوشانند. در نتیجه روزی که او به دیدار پروردگارش میرسد هیچ
شاهدی نیست که بر ضد او به گناهی از گناهانش شهادت دهد.» [7]
پس وقتی اثری از گناه در نامة عملش نباشد در حالی که او پیوسته اعمال صالح انجام
میدهد، دیگر چیزی غیر از حسنه در نامة عمل او ثبت نمیشود و این همان تبدیل سیئات
و گناهان به حسنات است.
باید همیشه در نظر داشت که قبول توبه از طرف خداوند، لطفی است که به بندگان نموده
تا هیچ گاه نا امید نشوند و هر گاه متذکر شدند به سوی او رجوع کنند و بدانند که ناامیدی
از عفو و رحمت خداوند سزاوار بندگان مؤمن نیست و آنها که در دل به آن حقیقت جاوید
یقین دارند همیشه چشم به درگاه او دوختهاند.
معرفی منابع جهت مطالعه بیشتر:
1. تفسیر المیزان، علامه طباطبایی، انتشارات دفتر انتشارات اسلامی، قم، ج4، ص358 تا 400.
2. همان، ج15، ص333 تا 337.
3. چهل حدیث، امام خمینی (ره)، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ص271 -
283، حدیث17.
پی‌نوشت‌ها:
[1] . نساء/116.
[2] . مائده/72.
[3] . یوسف/87.
[4] . زمر/53 و 54.
[5] . فرقان/70.
[6] . امام علی -علیه السلام- نهج البلاغه، ترجمه محمد دشتی، تهران، انتشارات
فرایض، چاپ اول، 1379، ص730، حکمت 417.
[7] . طباطبایی، محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمد باقر موسوی، قم، دفتر انتشارات
اسلامی، ج4، ص399.
راههاي مختلف از بين بردن گناهان و جلب محبت الهي چيست؟
از نامه اعمال انسان را تشریح کرده است.
همان گونه كه اعمال صالح و نيكوي انسان به واسطه برخي گناهان حبط و تباه مي شود،
بعضي از اعمال نيك نيز سبب تكفير و از بين رفتن گناهان مي گردد. در قرآن و روايات
راهها و مصاديق فراواني كه موجب از بين رفتن گناه و آثار و عوارض آن، بلكه تبديل سيئات
به حسنات شده است. از مجموع آنها اين مطلب به دست مي آيد كه ايمان و عمل صالح و
توبه و ترك گناهان كبيره، مطمئن ترين راه از بين بردن گناهان گذشته و جلب محبّت الهي است.
در ذيل به برخي از آنها اشاره مي شود:
* ايمان و عمل صالح
قرآن كريم مي فرمايد: والّذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفّرنّ عنهم سيئاتهم؛ كساني كه
ايمان آورده و كارهاي شايسته انجامي مي دهند، گناهان آنان را مي بخشيم.
پس بايد كوشيد از طريق ازدياد معرفت و شناخت خدا و آگاهي از نعمتهاي مادي و معنوي
او و انجام عمل صالح، ايمان را تقويت نمود.
* توبه و انابه
توبه و انابه و بازگشت از گناهان سبب محو و از بين رفتن همه گناهان كبيره و صغيره
مي گردد.
آيات ۶۸ و ۶۹ سوره فرقان به مرتكبين برخي گناهان كبيره وعده عذاب مضاعف و خلود
در جهنم داده، سپس فرموده است: مگر كسي كه توبه كند و ايمان بياورد و عمل صالح
انجام دهد كه در اين صورت خداوند (نه تنها) گناهان او را مي بخشد (بلكه) سيئات و
بديهاي اعمال آنها را به حسنات تبديل مي كند.
پيامبر اكرم(ص) فرمود: لكلّ داء دواء و دواء الذّنوب الاستغفار؛ براي هر دردي، درماني
است. درمان بيماري گناهان توبه و استغفار است. از راه توبه است كه مي توان محبّت
الهي را جلب نمود و محبوب حق تعالي گشت.
امام باقر(ع) فرمود: همانا خداي متعال از توبه بنده گناهكار خويش بسيار فرحناك و خشنود
مي گردد؛ خشنودتر از مردي كه در شب تاري شتر و توشه خود را گم كند و سپس پيدا نمايد.
در حديث قدسي آمده است: اگر آنان كه از درگاه من روي برتافتند و به معصيت الوده گشتند،
مي دانستند چقدر مشتاق آنان هستم (و از بازگشت و توبه آنان خشنود مي گردم)، از شدّت
شوق و شعف، جان مي سپردند.
* ترك گناهان بزرگ
ترك گناهان بزرگ، سبب از بين رفتن آثار گناهان كوچك شود: ان تجتنبوا كبائر ما تنهون
عنه، نكفّر عنكم سيئاتكم و ندخلكم مدخلاً كريماً؛ اگر از گناهان بزرگي كه از آن نهي مي شويد،
پرهيز كنيد، گناهان كوچك شما را مي پوشانيم و شما را در جايگاه خوبي وارد مي سازيم.
* هر كار خوب و شايسته
هر كار خوب و شايسته و هر فعلي كه مصداق حسنه باشد، عاملي براي از بين رفتن سيئات
و بديها مي باشد: انّ الحسنات يذهبن السيئات ذلك ذكري للذاكريم؛ حسنات، سيئات و گناهان
(و آثار آن) را برطرف مي سازند. اين مطلب تذكر و يادآوري است براي آن هايي كه تذكر پذيرند.
حسنات، مطلق است و شامل همه عبادات و هر كار ارزشمندي كه شرع آن راتأييد و تعيين
كرده و به قصد تقرّب به خدا نجام گيرد، مي شود.
اميرالمؤمنين(ع) مي فرمايد: انّ اللَّه يكفّر بكل حسنةٍ سيئةً؛ با انجام دادن هر حسنه، خداوند،
يك گناه و سيئه را مي پوشاند و محو مي سازد.
* اعتراف به گناه
اقرار و اعتراف به گناه در پيشگاه حق تعالي: وقتي با خداي خود خلوت كردي و به دعا و
مناجات مشغول شدي. گناهان و معصيتهاي گذشته خود را به ياد آور و به زبان اعتراف و
اقرار كن و از خدا عفو و مغفرت طلب نما. امام باقر(ع) فرمود: واللَّه ما ينجو من الذّنب
ألاّ من أقربه؛ سوگند به خدا! جز آن كه به گناه اقرار كند، نجات نيافت.
* طهارت و حضور قلب
پيوسته با طهارت (وضو و غسل و...) بودن و اقامه نمازهاي پنجگانه با حضور قلب. سلمان
فارسي مي گويد: روزي با پيامبر اكرم(ص) زير درختي نشسته بوديم. حضرت شاخههاي خشك
آن درخت را تكان داد، تمام برگهاي آن فرو ريخت. سپس رو به من كرد و فرمود: سؤال نكردي
چرا اين كار را كردم. گفتم: شما بفرماييد، منظورتان چه بوده است.
فرمود: هنگامي كه مسلمان وضو بگيرد (و مواظب باشد) خوب وضو بگيرد، سپس نمازهاي
پنجگانه را به جا آورد، گناهان او فرو مي ريزد، همان گونه كه برگهاي اين شاخه فرو ريخت.
سپس آيه انّ الحسنات يذهبن السيئات را تلاوت كرد.
اساساً آيه مذكور به عنوان تعليل و بيان سرّ و حكمت وجوب اقامه نماز در سوره هود بعد از
امر به اقامه نماز بيان شده است، يعني نماز به عنوان يكي از مصاديق بارز حسنات، آثار
معصيت و تيره گي هايي را كه در دل وجود دارد، از بين مي برد.
* خواندن نمازهاي مستحبي و نافله مخصوصاً نماز شب
امام صادق(ع) در ذيل تفسير آيه ۱۱۴ هود مي فرمايد: صلوة المؤمن بالليل تذهب بما عمل
من ذنب النهار؛ نماز شب مؤمن، گناهان روز او را محو و نابود مي سازد.
* دعا و مناجات
خضوع در عبادت و اشك ريختن در دعا و مناجات: شخصي از پيامبر اكرم(ص) پرسيد:
چه چيزي گناهان مرا بعد از توبه، نابود مي كند؟ فرمود: اشك ريختن و خضوع در عبادت
و دعا و مناجات و تحمّل بيماريها.
* تحمل بيماري
تحمل بيماري، گناهان را نابود مي كند. پيامبر اكرم(ص) فرمود: السقم يمحو الذنوب.
* مصايب
ناراحتيها، مصايب، مشكلات و همّ و غمها: پيامبر اكرم(ص) فرمود: ساعات المهموم،
ساعات الكفّارات.
* طواف خانه خدا و خدمت به بندگان خدا و برآورده كردن و
خواسته‌هاي مؤمنان
امام ششم(ع) فرمود: هر كس هفت شوط خانه خدا را طواف كند، خداوند شش هزار حسنه براي او بنويسد و شش هزار گناه از او بزدايد و شش هزار درجه مقامش را بالا ببرد. روا
ساختن حاجت مؤمن از يك طوالف بلكه ده طواف خانه خدا بهتر است.
* جهاد در راه خدا
مردي نزد پيامبر(ص) آمد و عرض كرد: اي رسول خدا! من به جهاد خيلي علاقه دارم و با
جهاد نشاط پيدا مي كنم. حضرت فرمود: پس جهاد در راه خدا كني، زيرا اگر كشته شوي،
نمردهاي بلكه زندهاي و از سفره خاص خدا روزي مي خوري و اگر در مسير رفت و برگشت
- در غير ميدان جنگ - بميري، اجر و پاداش شما با خدا خواهد بود و اگر (به وطن و
خانه ات) بازگشتي، از همه گناهان بازگشت مي كني و پاك ميشوي، آن چنان كه از مادر
متولّد شوي.
* صله ارحام
اسحاق بن عمار مي گويد: من مكرر اين جمله را از امام صادق(ع) شنيدم كه فرمود: انّ
صلة الرحم و البر ليهوّ نان الحساب و يعصمان من الذّنوب؛ صله رحم و احسان و نيكي، حساب
را آسان مي كند و از گناهان نگه مي دارند.
* خوش اخلاقي
امام صادق(ع) فرمود: همان گونه كه گرماي خورشيد يخ را آب مي كند، خوش اخلاقي گناه
را آب مي كند.
* راستگويي
* شكر نعمتهاي خدا
* امانتداري و اداي امانت
* بر ديدار و ملاقات برادران ديني رفتن
* مصافحه كردن و دست دادن دو مؤمن با هم
امام باقر(ع) فرمود: وقتي دو مؤمن به هم رسيدند و با هم دست دادند، همواره گناهان آن دو
مي ريزد، چنان كه برگ از درخت مي ريزد و تا زماني كه از هم جدا نشدهاند، خداوند به آنان
نظر رحمت دارد.
* معانقه و در آغوش گرفتن مؤمن با نيت نزديكي به خدا
* خدمت به پدر و مادر و مؤمنان كفاره گناهان كبيره است
* اطعام فقرا و دادن لباس به آنان
* كار زن در خانه شوهر
كار زن در خانه شوهر و انجام هر كاري كه از شئونات زن مي باشد، مثل حاملگي، زايمان،
شيردادن و... كفاره گناهان مي باشد. در حديث آمده است كه اگر زني حتي يك ليوان آب به
دست شوهرش بدهد، خداوند شصت گناه او را مي آمرزد و شهري در بهشت براي او آماده مي كند.
* كار مرد در خانه
كار مرد در خانه و كمك كردن به همسر در امور خانهداري كفاره گناهان بزرگ است.
* اطاعت همه جانبه
مهمترين عاملي كه سبب آمرزش گناهان مي شود و محبّت الهي را همراه دارد، اطاعت همه
جانبه و در تمامي امور اعم از عبادي، سياسي، اجتماعي، فرهنگي و حكومتي است، چنان كه
عدم اطاعت از خدا موجب كفر مي گردد..
قل ان كنتم تحبّون اللَّه فاتبعوني يحببكم اللَّه و يغفر لكم ذنوبكم واللَّه غفور رحيم؛ بگو اي پيامبر!
اگر خدا را دوست مي داريد، مرا پيروي كنيد، تا خدا شما را دوست داشته باشد و گناه شما را
ببخشد كه خداوند آمرزنده و مهربان است.
* صلوات بر محمد و آل محمد
امام رضا(ع) مي فرمايد: من لم يقدر علي ما يكفّر به ذنوبه فليكثر من الصلوة علي محمّد و
آله فانّها تهدم الذّنوب هدما؛ كسي كه توانايي بر چيزي كه موجب محو و آمرزش گناهان او
شود ندارد، پس بسيار بر محمّد و آلش صلوات بفرستد، چرا كه صلوات گناهان را نابود و
ريشه كن ميكند.
* تلاوت قرآن
حضرت امام صادق(ع) فرمود: تلاوت هر آيهاي از آيات قرآن ده حسنه دارد و ده سيئه و گناه
را محو نمايد. اگر اين تلاوت در شب يا روزهاي ماه مبارك رمضان باشد، اثر آن هزار برابر
مي گردد.
* روزه
پيامبر اكرم(ص) فرمود: كسي كه در ماه رمضان روزه مي گيرد، در حالي كه ايمان به خدا
ارد و علاوه بر شكم، قلب و چشم و گوش و زبان او نيز در روزه باشد، خداوند روزهاش
را قبول مي كند و همه گناهان او را مي آمرزد و مي بخشد.
* افطار دادن به روزه داران مؤمن
امام صادق(ع) فرمود: من فطر مؤمناً كان كفّارة لذنبه الي قابل؛ افطار دادن به مؤمن روزه
دار كفاره گناهان است.
مواردي كه بيان شد، همه از مصاديق حسنه و عمل صالح مي باشد. بنابراين عواملي كه
باعث از بين رفتن گناهان و جلب محبّت الهي مي شود، منحصر به موارد مذكور نيست، بلكه
عواملي چون توسّل به ائمه(ع) و شفاعت آنان، محبّت به يتيم، صدقه و... نيز باعث تكفير
و از بين رفتن گناهان مي گردد.
در آيه 114 سوره مباركه هود آمده است
وَ أَقِمِ الصلَوةَ طرَفىِ النهَارِ وَ زُلَفاً مِّنَ الَّيْلِ إِنَّ الحَْسنَتِ يُذْهِبنَ السيِّئَاتِ ذَلِك ذِكْرَى لِلذَّكِرِينَ
و در دو طرف روز [=اول و آخر آن] و نخستين ساعات شب نماز را برپا دار زيرا خوبيها بديها را از ميان مى برد اين براى پندگيرندگان پندى است
آيه فوق همانند قسمتى ديگر از آيات قرآن تاثير اعمال نيك را در از ميان بردن آثار سوء اعمال بد بيان مى كند ، در سوره نساء آيه 31 مى خوانيم ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم : اگر از گناهان بزرگ دورى كنيد گناهان كوچك شما را مى پوشانيم .
و در آيه ( 7 عنكبوت ) مى خوانيم و الذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفرن عنهم سيئاتهم : كسانى كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دارند گناهان آنانرا مى پوشانيم .
و به اين ترتيب اثر خنثى كننده طاعات و اعمال نيك را در گناه تثبيت مى كند .(3)
(3)- تفسير نمونه ، ج 9 ، ص267
سلام. لطفا بفرمائید که آیا این پاک شدن گناهان شامل پاک شدن گناهان کبیره نیز میشود؟:Gig:
همچنین لطفا درصورت امکان لیستی از گناهان کبیره ارائه دهید.:Narahat az:
باتشکر. اللهم عجل لولیک الفرج وجعلنا من خیر اعوانه وانصاره والمستشهدین بین یدیه:Gol:
[="darkgreen"]صلوات بر محمّد و آل محمّد[/]
[="blue"]امام رضا (علیه آلاف التحیة و الثناء) مي فرمايد[/]:
[="magenta"] من لم يقدر علي ما يكفّر به ذنوبه فليكثر من الصلوة علي محمّد و
آله فانّها تهدم الذّنوب هدما؛ كسي كه توانايي بر چيزي كه موجب محو و آمرزش گناهان او
شود ندارد، پس بسيار بر محمّد و آلش صلوات بفرستد، چرا كه صلوات گناهان را نابود و
ريشه كن ميكند[/]
[="blue"]حضرت آیت ألله العظمی آقا مجتبی تهرانی "رضوان ألله تعالی علیه" فرمودند:[/]
[="magenta"]**صلوات**[/]، [="darkorange"]هم مداد است و هم پاک کن[/]!
یعنی[="darkgreen"] "حسنه"[/] مینویسد و [="red"]"گناه"[/] پاک میکند.
[="darkgreen"][spoiler]أللهم صل علی محمّد و آل محمّد و عجل فرجهم و أهلک أعدائهم أجمعین من الآن إلی قیام یوم الدین[/spoiler][/]
سلام علیکم حسنه چیست؟ به چه چیزی حسنات می گویند؟ چه گونه حسنات به دست آوریم؟ آیا حسنه در آخرت به ما کمک می کند که گناهایی که مرتکب شدیم بخشیده شود؟
سلام
حسنه در دنیا هر آن چیزی است که بر حسن حقیقی تو بیفزاید
و گفته اند همسر شایسته حسنه است
چه اینک همسر شایسته بر نیکیهای انسان می افزاید
والله الموفق
جناب حامد! یعنی همسر شایسته به حسنات ما اضافه می کند؟
سلام
بله
یک همسر شایسته شما را در تقوی و دینداری کمک می کند خیلی کمک می کند
خدا نصیب کند
والله الموفق
با سلام
راه تبدیل گناه به حسنات چیست؟
تعابير قرآن و روايات در خصوص نحوه ي معامله ي خداوند با اعمال بندگانش نشان دهنده اين است كه خداوند به چند صورت اعمال و گناهان بندگان را مورد عنايت قرار مي دهد :
گاه بحث محو و اثبات است :يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ (1)خدا آنچه را بخواهد محو يا اثبات مىكند
گاه خدا گناهان را مي پوشاند : وَيُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ (2)و گناهان شما را مي پوشاند
گاه سخن از غفران و بخشش است :وَيَغْفِرْ لَكُمْ (3)و شما را مي آمرزد
گاه صحبت از تعويض است
گاه معامله ي حسنه در قبال سيئه است
اما گاه تبديل سيئه به حسنه است
در موارد بالا بجز مورد آخر ، مطلب قابل درك است مثلا خداوند به شخصي كه توبه كرده به عوض كيفر ، حسنه عطا مي كند يا گناه فردي را مي پوشاند يا مي آمرزد اينها قبل دركند اما تبديل سيئه به حسنه چگونه است ؟ تبديل سيئه به حسنه با تعويض و تغيير و غفران و محو و اثبات متفاوت است .
چگونه خداوند سيئه را به حسنه تبديل مي كند ؟ مثلا چگونه غيبت تبديل به نصيحت مي شود يا چگونه شرك تبديل به توحيد مي شود يا زنا تبديل به نكاح خواهد شد ؟
(1)- رعد/39
(2)- انفال/29
(3)- انفال /29
استاد جوادي آملي در توضيح اين مطلب مي فرمايند كه :
" تبديل سيّئه به حسنه يك مادّه مشترك مي‌خواهد خود سيّئه با حسنه مادّه مشترك ندارند مگر در فضاي نفس, نفسي كه گاهي عصيان دارد گاهي اطاعت مادامي كه در دنياست به بدن تعلّق دارد قابل قبول و نكول است اين دو چهره است وقتي از اين دنيا رخت بربست ديگر تبديل آنجا وجهي ندارد...اما مادامي كه در دنياست ذات اقدس الهي مي‌تواند اين نفس و اين قلب و اين هويّت ناپاك را پاك كند، تبديل كند به يك انسان طيّب و طاهر از طيّب و طاهر, فضايل طيّب و طاهر صادر مي‌شود اين ممكن است . خود حسنه و سيّئه به لحاظ مبدأ فاعلي يك مبدأ مشتركي دارند اما شرك و توحيد اينها يك مبدأ مشتركي ندارند كه نمي‌شود شرك را به توحيد تبديل كرد حرام را به حلال تبديل كرد مگر به لحاظ آن مبدأ قابلي يعني نفس كه اين نفس مادامي كه در دنياست قابل تغيير و تحوّل و تكامل و صعود و نزول است تبديل‌پذير است تغييرپذير است و مانند آن . اينكه فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ﴾(1) همين طور است انسان مي‌تواند عوض بشود تبديل بشود البته خود اين تبديل چون فضيلت و نعمت است بر اساس ﴿مَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ﴾( 2) به فيض الهي وابسته است اما درباره انسان امكان‌پذير است ولي شرك, توحيد بشود، حرام, حلال بشود اين عناوين مادّه مشترك ندارند پس تعويض [آسان] هست كه در روايات كنزالدقائق آمده كه به جاي سيّئات پاداش حسنات مي‌دهند اين روشن است اما سيّئه تبديل به حسنه بشود توجيه مي‌خواهد"(3)
(1)- رعد/11
(2)- نحل/53
(3)- ر.ك: بنياد بين المللي علوم وحياني اسراء، سوره فرقان ، جلسه 28
توضيح مطلب فوق اين است كه تبديل يك عمل به عمل ديگر زماني صورت مي گيرد كه مبدأ فاعلي – يعني نفس انسان – تبديل شود يعني يك نفس معصيت كار تبديل به يك نفس محسن و نيكوكار بشود مثلا فردي كه تا حالا اين سيب را مي دزديده است ، اكنون در اثر تربيت الهي و توبه ، همان سيب را با اجازه صاحبش مي خورد ، فردي كه تا كنون زنا مي كرده – العياذ بالله – اكنون در اثر تربيت الهي مبادرت به نكاح مي كند و اينگونه با تغيير مبداأ فاعلي – نفس انساني كه تحت ترتبيت الهي قرار گرفته است – سيئات وي به حسنات تبديل مي شود زيرا فرد گناهكار به فرد متقي و نيكوكار تبديل شده است و اكنون ديگر از اين نفس تربيت شده در محضر الهي، جز حسنه صادر نمي شود .به همين دليل استاد جوادي آملي معتقدند كه تبديل سيئه به حسنه تنها در دار دنيا كه جاي تبديل نفس از سيئه به حسنه است صورت مي گيرد نه در آخرت زيرا هر كس با هر آنچه كسب كرده وارد قبر و قيامت بشود نفسش قابل تغيير نيست لذا تبديل صرفا در دار دنيا و با تبديل نفس انسان گناهكار به نيكوكار امكان پذير است .
اما اينكه جزاي يك عمل سيئه ، را خداوند حسنه قرار دهد و سيئه اش را ببخشد و حسنه بجايش عنايت كند يا گناهش را كلا ببخشد يا بپوشاند يا بجاي عذاب ، نعمت بدو عنايت كند اين ديگر تبديل عمل نيست بلكه تعويض و محو و اثبات و تغيير و ... است و تحت همان عناوين خواهد بود نه عنوان تبديل عمل .
با سلام
سلام. لطفا بفرمائید که آیا این پاک شدن گناهان شامل پاک شدن گناهان کبیره نیز میشود؟
بحث در اين زمينه مفصل و عميق است اما اجمالا عرض مي كنيم كه اولا گناهان كبيره اي كه شامل حق الناس يا حق الله مي شود با اعمال صالح يا توبه و ... بخشيده نمي شوند و حق الناس و حق الله بايد كاملا ادا شوند ثانيا خداوند در معامله و برخورد با گناهان بندگانش چند راه را بيان فرموده است :
گاه سخن از از بين بردن گناهان است :ان الحسنات يذهبن السيئات (هود/114)
گاه سخن از تبديل گناه است : الا من تاب وآمن وعمل عملا صالحا فاوليك يبدل الله سيياتهم حسنات( فرقان/70)
گاه سخن از بخشيدن گناهان است:ان تتقوا الله يجعل لكم فرقانا و يكفر عنكم سيياتكم و يغفر لكم(انفال/29)
گاه سخن از پوشاندن گناهان است : و الذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفرن عنهم سيئاتهم( عنكبوت /7)
گاه سخن از محو و اثبات است :يَمْحُوا اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ(رعد/39)
لذا در صورت توبه و پشيماني و عزم بر ترك گناه و با اعمال حسنه با انجام برخي اعمال حسنه خاص ، خداوند گناهان كبيره را نيز مي آمرزد اما نه هر كبيره اي را .
حق الناس بايد ادا شود ، نمي شود يك كسي مال مردم را ببرد بعد توبه كند ، حقيقتا هم توبه كند و انتظار غفران الهي را داشته باشد .
حق الله بايد ادا شود ، نمي شود يك مسلمان نماز نخواند ، روزه نگيرد ، طهارت شرعي نداشته باشد و تصور كند با توبه حقيقي و بدون تدارك مافات اينها آمرزيده مي شود .
پرسش:
حسنه چیست؟ به چه چیزی حسنات می گویند؟ چه گونه حسنات به دست آوریم؟
پاسخ:
در آيه 70 سوره مباركه فرقان آمده است :
إِلَّا مَن تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُوْلَئِكَ يُبَدِّلُ اللَّهُ سَيِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ وَكَانَ اللَّهُ غَفُورًا رَّحِيمًا
مگر كسى كه توبه كند و ايمان آورد و كار شايسته كند پس خداوند بديهايشان را به نيكيها تبديل مى كند و خدا همواره آمرزنده مهربان است
در ذيل اين آيه شريفه مرحوم علامه طباطبايي در توضيح و معرفي سيئه و حسنه مطلب جالبي دارند كه استاد جوادي آملي نيز در تفسيرشان بدان اشاره كرده و از آن بهره مي برند .مطلب بدين شرح است كه
ما چيزي به عنوان سيّئه در خارج كه يك وجود خارجي داشته باشد نداريم در خارج هر چه هست افعالي است حركاتي است مشترك بين حلال و حرام اين خوردن غذا يا نشستن روي فرش يك فعل خارجي است اگر اين غذا حلال بود اين فرش طيّب و طاهر بود اين مي‌شود طاعت اما اگر غصب بود مي‌شود معصيت.
يعني يك فعل مشتركي داريم مثل غذا خوردن ، كسي كه غذاي حلالي مي خورد دقيقا همان افعال برداشتن و جويدن و بلع و هضم را انجام مي دهد كه آنكسي كه غذاي حرامي مي خورد ، در آن فعل خارجي هيچ تفاوتي وجود ندارد .
بلكه اين موافقت و مخالفت با قانون الهي است كه حسنه بودن يا سيئه بودن يك فعل را مشخص مي كند يعني آنكه موافق با قانون الهي است مي‌شود طاعت و حسنه آنكه مخالف قانون الهي است مي‌شود سيّئه.(1)و (2)
لذا با انجام اعمالي كه برابر و منطبق با قانون الهي است مي توانيد به كسب حسنات اقدام نماييد .
آیا حسنه در آخرت به ما کمک می کند که گناهایی که مرتکب شدیم بخشیده شود؟
در آيه 114 سوره مباركه هود آمده است
وَ أَقِمِ الصلَوةَ طرَفىِ النهَارِ وَ زُلَفاً مِّنَ الَّيْلِ إِنَّ الحَْسنَتِ يُذْهِبنَ السيِّئَاتِ ذَلِك ذِكْرَى لِلذَّكِرِينَ
و در دو طرف روز [=اول و آخر آن] و نخستين ساعات شب نماز را برپا دار زيرا خوبيها بديها را از ميان مى برد اين براى پندگيرندگان پندى است
آيه فوق همانند قسمتى ديگر از آيات قرآن تاثير اعمال نيك را در از ميان بردن آثار سوء اعمال بد بيان مى كند ، در سوره نساء آيه 31 مى خوانيم ان تجتنبوا كبائر ما تنهون عنه نكفر عنكم سيئاتكم : اگر از گناهان بزرگ دورى كنيد گناهان كوچك شما را مى پوشانيم .
و در آيه ( 7 عنكبوت ) مى خوانيم و الذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفرن عنهم سيئاتهم : كسانى كه ايمان آوردند و عمل صالح انجام دارند گناهان آنانرا مى پوشانيم .
و به اين ترتيب اثر خنثى كننده طاعات و اعمال نيك را در گناه تثبيت مى كند .(3)
راه تبدیل گناه به حسنات
تعابير قرآن و روايات در خصوص نحوه ي معامله ي خداوند با اعمال بندگانش نشان دهنده اين است كه خداوند به چند صورت اعمال و گناهان بندگان را مورد عنايت قرار مي دهد :
گاه بحث محو و اثبات است :يَمْحُو اللّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ (4)خدا آنچه را بخواهد محو يا اثبات مىكند
گاه خدا گناهان را مي پوشاند : وَيُكَفِّرْ عَنكُمْ سَيِّئَاتِكُمْ (5)و گناهان شما را مي پوشاند
گاه سخن از غفران و بخشش است :وَيَغْفِرْ لَكُمْ (6)و شما را مي آمرزد
گاه صحبت از تعويض است
گاه معامله ي حسنه در قبال سيئه است
اما گاه تبديل سيئه به حسنه است
در موارد بالا بجز مورد آخر ، مطلب قابل درك است مثلا خداوند به شخصي كه توبه كرده به عوض كيفر ، حسنه عطا مي كند يا گناه فردي را مي پوشاند يا مي آمرزد اينها قبل دركند اما تبديل سيئه به حسنه چگونه است ؟ تبديل سيئه به حسنه با تعويض و تغيير و غفران و محو و اثبات متفاوت است .
چگونه خداوند سيئه را به حسنه تبديل مي كند ؟ مثلا چگونه غيبت تبديل به نصيحت مي شود يا چگونه شرك تبديل به توحيد مي شود يا زنا تبديل به نكاح خواهد شد ؟
استاد جوادي آملي در توضيح اين مطلب مي فرمايند كه :
" تبديل سيّئه به حسنه يك مادّه مشترك مي‌خواهد خود سيّئه با حسنه مادّه مشترك ندارند مگر در فضاي نفس, نفسي كه گاهي عصيان دارد گاهي اطاعت مادامي كه در دنياست به بدن تعلّق دارد قابل قبول و نكول است اين دو چهره است وقتي از اين دنيا رخت بربست ديگر تبديل آنجا وجهي ندارد...اما مادامي كه در دنياست ذات اقدس الهي مي‌تواند اين نفس و اين قلب و اين هويّت ناپاك را پاك كند، تبديل كند به يك انسان طيّب و طاهر از طيّب و طاهر, فضايل طيّب و طاهر صادر مي‌شود اين ممكن است . خود حسنه و سيّئه به لحاظ مبدأ فاعلي يك مبدأ مشتركي دارند اما شرك و توحيد اينها يك مبدأ مشتركي ندارند كه نمي‌شود شرك را به توحيد تبديل كرد حرام را به حلال تبديل كرد مگر به لحاظ آن مبدأ قابلي يعني نفس كه اين نفس مادامي كه در دنياست قابل تغيير و تحوّل و تكامل و صعود و نزول است تبديل‌پذير است تغييرپذير است و مانند آن . اينكه فرمود: ﴿إِنَّ اللَّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّي يُغَيِّرُوا مَا بِأَنفُسِهِمْ﴾(7)
همين طور است انسان مي‌تواند عوض بشود تبديل بشود البته خود اين تبديل چون فضيلت و نعمت است بر اساس ﴿مَا بِكُم مِّن نِّعْمَةٍ فَمِنَ اللَّهِ﴾( 
به فيض الهي وابسته است اما درباره انسان امكان‌پذير است ولي شرك, توحيد بشود، حرام, حلال بشود اين عناوين مادّه مشترك ندارند پس تعويض [آسان] هست كه در روايات كنزالدقائق آمده كه به جاي سيّئات پاداش حسنات مي‌دهند اين روشن است اما سيّئه تبديل به حسنه بشود توجيه مي‌خواهد"(9) توضيح مطلب فوق اين است كه تبديل يك عمل به عمل ديگر زماني صورت مي گيرد كه مبدأ فاعلي – يعني نفس انسان – تبديل شود يعني يك نفس معصيت كار تبديل به يك نفس محسن و نيكوكار بشود مثلا فردي كه تا حالا اين سيب را مي دزديده است ،
اكنون در اثر تربيت الهي و توبه ، همان سيب را با اجازه صاحبش مي خورد ، فردي كه تا كنون زنا مي كرده – العياذ بالله – اكنون در اثر تربيت الهي مبادرت به نكاح مي كند و اينگونه با تغيير مبداأ فاعلي – نفس انساني كه تحت ترتبيت الهي قرار گرفته است – سيئات وي به حسنات تبديل مي شود زيرا فرد گناهكار به فرد متقي و نيكوكار تبديل شده است و اكنون ديگر از اين نفس تربيت شده در محضر الهي، جز حسنه صادر نمي شود .به همين دليل استاد جوادي آملي معتقدند كه تبديل سيئه به حسنه تنها در دار دنيا كه جاي تبديل نفس از سيئه به حسنه است صورت مي گيرد نه در آخرت زيرا هر كس با هر آنچه كسب كرده وارد قبر و قيامت بشود نفسش قابل تغيير نيست لذا تبديل صرفا در دار دنيا و با تبديل نفس انسان گناهكار به نيكوكار امكان پذير است .
اما اينكه جزاي يك عمل سيئه ، را خداوند حسنه قرار دهد و سيئه اش را ببخشد و حسنه بجايش عنايت كند يا گناهش را كلا ببخشد يا بپوشاند يا بجاي عذاب ، نعمت بدو عنايت كند اين ديگر تبديل عمل نيست بلكه تعويض و محو و اثبات و تغيير و ... است و تحت همان عناوين خواهد بود نه عنوان تبديل عمل .
آیا این پاک شدن گناهان شامل پاک شدن گناهان کبیره نیز میشود؟
بحث در اين زمينه مفصل و عميق است اما اجمالا عرض مي كنيم كه اولا گناهان كبيره اي كه شامل حق الناس يا حق الله مي شود با اعمال صالح يا توبه و ... بخشيده نمي شوند و حق الناس و حق الله بايد كاملا ادا شوند ثانيا خداوند در معامله و برخورد با گناهان بندگانش چند راه را بيان فرموده است :
گاه سخن از از بين بردن گناهان است :ان الحسنات يذهبن السيئات (10)
گاه سخن از تبديل گناه است : الا من تاب وآمن وعمل عملا صالحا فاوليك يبدل الله سيياتهم حسنات( 11)
گاه سخن از بخشيدن گناهان است:ان تتقوا الله يجعل لكم فرقانا و يكفر عنكم سيياتكم و يغفر لكم(12)
گاه سخن از پوشاندن گناهان است : و الذين آمنوا و عملوا الصالحات لنكفرن عنهم سيئاتهم( 13)
گاه سخن از محو و اثبات است :يَمْحُوا اللَّهُ مَا يَشَاءُ وَيُثْبِتُ(14)
لذا در صورت توبه و پشيماني و عزم بر ترك گناه و با اعمال حسنه با انجام برخي اعمال حسنه خاص ، خداوند گناهان كبيره را نيز مي آمرزد اما نه هر كبيره اي را .
حق الناس بايد ادا شود ، نمي شود يك كسي مال مردم را ببرد بعد توبه كند ، حقيقتا هم توبه كند و انتظار غفران الهي را داشته باشد .
حق الله بايد ادا شود ، نمي شود يك مسلمان نماز نخواند ، روزه نگيرد ، طهارت شرعي نداشته باشد و تصور كند با توبه حقيقي و بدون تدارك مافات اينها آمرزيده مي شود .
منابع:
(1)- ر.ك : تفسير الميزان ، ج 15،ص337
(2)- ر.ك: بنياد بين المللي علوم وحياني اسراء ، سوره فرقان ،ج27
(3)- تفسير نمونه ، ج 9 ، ص267
(4)- رعد/39
(5)- انفال/29
(6)- انفال /29
(7)- رعد/11
(8)- نحل/53
(9)- ر.ك: بنياد بين المللي علوم وحياني اسراء، سوره فرقان ، جلسه 28
(10)- هود/114
(11)- فرقان/70
(12)- انفال/29
(13)- عنكبوت /7
(14)- رعد/39