جمع بندی فلسفه عده و تفاوت میان عده عقد موقت و دائم

تب‌های اولیه

10 پستها / 0 جدید
آخرین ارسال
فلسفه عده و تفاوت میان عده عقد موقت و دائم

نور;823860 نوشت:
عده عقد موقت این است که خانم دوبار خون حیض ببیند بعد از پاکی از حیض دوم عده تمام می شود وعده عقد دائم سه بار خون حیض است به محض رویت حیض سوم عده تمام می شود
سلام و عرض ادب
تا جايي كه ميدانم نگه داشتن عده براي بحث بارداري است. پس چرا در عقد دائم و موقت متفاوت است؟!
مگر بارداري در عقد موقت با عقد دائم فرق دارد؟!! :Gig:

با نام و یاد دوست






کارشناس بحث: استاد مشکور

Reza-D;825541 نوشت:
نقل قول نوشته اصلی توسط نور نمایش پست ها
عده عقد موقت این است که خانم دوبار خون حیض ببیند بعد از پاکی از حیض دوم عده تمام می شود وعده عقد دائم سه بار خون حیض است به محض رویت حیض سوم عده تمام می شود
سلام و عرض ادب
تا جايي كه ميدانم نگه داشتن عده براي بحث بارداري است. پس چرا در عقد دائم و موقت متفاوت است؟!
مگر بارداري در عقد موقت با عقد دائم فرق دارد؟!!

سلام و تشکر@};-

در پاسخ به سؤال شما گفتنی است: فلسفه عده چنانکه شما مطرح کردید صرفاً منوط و وابسته به بحث بارداری و اختلاط انساب نیست بلکه این مسأله تنها یکی از دلایل آن است. عده علل و حکمتهای متعددی دارد و بدون شک، علل واقعى عده، مانند بسیاری از اسرار نهفته در امور عالم، بر ما مخفى است. با این وجود عقل ما با توجه به آموزه هاى اسلامى يا علوم تجربى و حسى مى تواند به بعضى حكمت های احكام الهى و از جمله نگه داشتن « عدّه » دست یافته و آنها را استنباط نمايد. که به بعضی از آن حکمتها اشاره می کنیم. اما قبل از آن، مقدمتاً آگاهی از چند حکم فقهی ضروری می نماید: 1. عدّه انواع مختلفى دارد كه متضمّن حكمت هاى مشترك و خاص است . عدّه طلاق در ازدواج دايم و عدّه پايان مدّت در ازدواج موقت و عدّه وفات در صورت فوت شوهر . 2. در صورت عدم نزديكى بعد از ازدواج و يا يائسگى زن در ازدواج موقت، عده منتفى مى گردد . 3. زن در زمان عدّه داراى حقوق و تكاليفى است.

برخی از دلایل و حکمتهای عده طلاق به شرح ذیل است:

1. حكمت بهداشتى: بى شك ارتباط جنسى ممكن است زمينه مناسب براى انتقال يا شكل گيرى بيمارى ها و عفونت هاى مختلف فراهم آورد اين احتمال در ارتباطات متعدّد جنسى(ازدواج دائم) بيشتر و خطرناكتر است. در اين ميان زن به لحاظ ساختار جسمى و فيزيكى و هم به خاطر فعل و انفعالات طبيعى رحمى قابليت بيشترى براى دريافت، پرورش و انتقال بيمارى ها و عفونت ها دارد. زمان عدّه در حقيقت مى تواند نقش قرنطينه براى رحم زن باشد. شايد حكمت سه بار پاك شدن از حيض براى عدّه(1) نيز اشاره لطيفى به اين نكته باشد. چون از نظر فيزيولوژى حيض، نوعى خانه تكانى رحم از سلول هاى مرده و عفونت هاى داخلى و خارجى است و سه بار خانه تكانى در عدّه طلاق محيط كم خطرى را براى ارتباط جنسى جديد و توليد نسل ايجاد مى نمايد .

2. مصلحت حفظ نسل: گاهى عدّه نگه داشتن زن، جهت جلوگيرى از مخلوط شدن نطفه ها در رحم زن است تا اگر احتمالاً در رحم زن نطفه اى باشد، تا سه ماه مشخص شود، گاهى نطفه بعد از مدت ها بسته مى شود و بعد از سه ماه، به طور يقين وضعيت مشخص مى شود. اگرچه با پيشرفت علوم ژنتيك و پزشكى و . . . امكان تشخيص فرزند در رحم يا تشخیص نسب فرزند وجود دارد، امّا اولاً: اين يكى از حكمت هاى عده است نه همه آن و نه علت آن. ثانياً: تشخيص پزشكى و علمى، امورى خطاپذير بوده كه همواره امكان خطا در مورد آن مى رود. از طرفى علوم تجربى با تمام پيشرفت خود امكان اثبات بى ضرر بودن رابطه جديد جنسى زن را براى جنين شوهر اول يا دوم ندارد .

3. احياء دوباره خانواده از نظر اسلام: طلاق منفورترين حلال ها و تداوم كانون خانواده و احيا آن از بهترين رفتارهاست. در عدّه طلاق رجعى، زن مى تواند در همان خانه اى كه زندگى مى كرده سكونت داشته باشد. در اين زمان زن و مرد مى توانند با توافق دوباره با يكديگر و بدون هيچ تشريفات شرعى يا قانونى دوباره زندگى خانوادگى خويش را احيا كرده و يا با پايان رسيدن زمان عدّه، بر تصميم بر جدايى باقى بمانند و به طور كامل از هم جدا شوند. گاهى در اثر عوامل مختلف، وضعى پيش مى آيد كه پديد آمدن يك اختلاف جزئى و نزاع كوچك، حس انتقام را آن چنان شعله ور مى سازد كه فروغ عقل و وجدان را خاموش مى كند و غالباً تفرقه هاى خانوادگى در همين حالات رخ مى دهد. اما بسيار مى شود كه مدّتى اندك بعد از كشمكش، زن و مرد به خود آمده، و عاقلانه تر به شرایط خود، زندگی مشترک، تبعات از هم پاشیدن کانون خانواده و آسیبهای فرزندان طلاق اندیشیده و پشيمان مى گردند. اينجاست كه آيه مورد بحث مى گويد: زن ها بايد مدّتى عدّه نگه دارند و صبر كنند تا اين امواج زود گذر بگذرد و ابرهاى تيره نزاع و دشمنى از آسمان زندگى آنان پراكنده شود. با اين توضيح، زمان عدّه موقعيت و زمينه اى مناسب است كه در آن نه جدايى كامل و نه رابطه زناشويى به نحو كامل برقرار نيست. در اين موقعيت زن و مرد به دور از هيجانات و احساسات زودگذر، در برزخِ بين اصلاح مشكلات و بازگشت به كانون خانواده و يا عدم توانايى براى اصلاح و جدايى قرار مى گيرند. به عبارت ديگر زمان عده در طلاق رجعى، موقعيتى عقلايى و مناسب براى درست فكر كردن و سبك و سنگين كردن مزايا و معايب باقى بودن بر ازدواج و يا جدايى كامل خواهد بود. در عمل زمان عده رجعى فرصتى براى احياء دوباره نظام خانواده و تولّدى دوباره بر اساس شرائط و بينش هاى جديد نسبت به زندگى است.

4. حفظ حرمت اعضاء خانواده و شأن و شخصیت زن: حكمت مهمى كه در عدّه طلاق و عدّه وفات نهفته است. حفظ احترام كانون خانواده و وابستگان طرفین است، به طورى كه نه تنها زن و شوهر بلكه تمام فرزندان و بستگان و حتى جامعه بايستى حرمت آن را نگه دارند. ازدواج بلافاصله زن بعد از طلاق يا بعد از وفات به نوعى ناديده انگارى عواطف و احساسات حق داران كانون خانواده مانند: شوهر، فرزندان، بستگان و . . . تلقّى مى شود و چه بسا پيامدهاى تربيتى، عاطفى و روانى جبران ناپذيرى را براى فرزندان و بستگان ايجاد نمايد. همچنين ازدواج سريع زن بعد از طلاق يا وفات شوهر ممكن است زمينه سوء ظن ها و اتهامات مختلف را فراهم آورده(اینکه جدایی زوجین را ناشی از هوا و هوس و پیروی از شهوات بدانند.) و مقدّمه اى بر كينه توزى ها و جرايم ديگر شود. این موضوع رعایت شأن و منزلت زن و حفظ شخصیت وی در جامعه است، از آنجا که اسلام برای مقام زن ارزش و احترام ویژه ای قائل است با احکامی نظیر حجاب، عده نگهداشتن و ... از احتمال سوء استفاده و خدشه وارد کردن دیگران به حریم زن پیشگیری کرده است. ناگفته پيداست اين ادعا كه شوهر نيز بايستى براى حفظ حرمت خانواده عدّه نگه دارد پذيرفتنى نيست. چرا كه اولاً: به دلايل مختلفى كه در جاى خود اثبات شده چه قبل از طلاق يا وفات همسر و چه بعد از آن، مرد مى توانسته مجدداً ازدواج كند و اين حكم مازاد بر آن نيست. ثانياً: در بسيارى موارد، به لحاظ وظايف مختلف از جمله حضانت و نگهدارى فرزندان و وظايف اجتماعى و همچنين آسيب پذيرى ويژه مرد در مورد سركشى هاى غريزه جنسى، نياز به ازدواج در مرد شديدتر از زن است.

5. عدّه به مثابه حق براى زن: خداوند درباره رفتار با زنان در زمان عدّه مى فرمايد: [=book antiqua]«لا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُيُوتِهِنَّ»(2) « آنها را ( در دوران عده ) از خانه هايشان بيرون نكنيد». [=book antiqua] «أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ وَ لا تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ أْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ وَ إِنْ تَعاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرى»(3)« آنها ( - ( زنان در عده ) - ) را هر جا خودتان سكونت داريد و در توانايى شماست سكونت دهيد و به آنها زيان نرسانيد تا كار را بر آنان تنگ كنيد ( و مجبور به ترك منزل شوند ) و اگر باردار باشند، نفقه آنها را بپردازيد تا وضع حمل كنند و اگر براى شما ( فرزند را ) شير مى دهند، پاداش آنها را بپردازيد و ( درباره فرزندان، كار را ) با مشاوره شايسته انجام دهيد و اگر به توافق نرسيديد، آن ديگرى شيردادن آن بچه را بر عهده مى گيرد». از آيات و روايات متعدّد، احكام مهمى در مورد حقوق زن در زمان عدّه استنباط مى گردد كه فقها به آن اشاره كرده اند. حق نفقه و سكونت در منزل شوهر و همچنين نفقه و اجرت نگهدارى و شيردادن فرزند در زمان حاملگى از جمله حقوقى است كه در زمان عدّه بر عهده شوهر است.(4)

اما در باره عده نگه داشتن در ازدواج موقت، می توان گفت: بعضی حکمتهایی که در عده طلاق از عقد دائم بیان شد در این حکم نیز جاری و ساری است نظیر: 1. جلوگیری‌ از اختلاط انساب. 2. بهداشت‌ جسمی‌ و روحی‌ طرفین. 3. مانعی برای هوس رانی ها و بی بند و باری های زن و مرد و پیشگیری از اتهام و سوءظن های نامربوط. 4. حفظ شخصیت و کرامت انسانی زن در جامعه. رعایت این مقررات، خود موجب بالا رفتن جایگاه ارزشی زنان در جامعه بشری است؛ چرا که دین اسلام به زن به عنوان انسانی کامل و مستقل و با حقوقی همانند حقوق مردان می نگرد، نه به عنوان یک کالای مصرفی بی ارزشی که هر لحظه مردان هوسران اراده کنند در اختیار آنان باشد.

در پایان متذکر می شویم علاوه بر مواردی که در باب فلسفه عده طلاق گفتیم، ممکن است علل دیگری هم داشته باشد که بر ما روشن نیست، چون فلسفه واقعی احکام و نیز سرِّ تعداد دقیق این ایام و علت این تفاوت، که چرا عده طلاق عقد دائم پس از پایان 3 بار قاعدگی باشد و عده طلاق عقد موقت پس از پایان دو بار قاعدگی را بیان نمی کند و اگر ما قائل شدیم که خداوند، حکیم است و کارهایی که انجام می دهد و احکامی که برای بندگانش مشخص می کند، همه از روی حکمت و بر مبنای عقل سلیم است، نباید در آنها چون و چرا کنیم؛ و باید با توجه به حکمت و علم و قدرت مطلق الهی، بسیاری از احکام الهی را تعبداًً بپذیریم زیرا که اولاً حقیقت بندگی و عبودیت، پس از اعتقاد به خدای سبحان و صفات ربوبی او و حقانیت دین و احکام نورانی آن در گرو تسلیم و اطاعت محض و بی چون و چرا است. و در ثانی دستورات دین به همین شکل، کامل ترین دستورات است.(5)

موفق باشید ...@};-

پاورقی___________________________________________________
1. [=book antiqua]« وَ الْمُطَلَّقاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَهَ قُرُوءٍ . . . » « زنان مطلقه ، بايد به مدت سه مرتبه عادت ماهانه ديدن ( و پاك شدن ) انتظار بكشند » . ( بقره ( 2 ) ، آيه 228 ) .
2. طلاق ( 65 ) ، آيه 1.
3. طلاق ( 65 ) ، آيه 6.
4. بنقل از پرسمان، با کمی تغییر و تصرف.
5. برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، بخش پرسش و پاسخ، با تغییرات.

مشکور;825938 نوشت:
سلام
سلام استاد
تشكر ؛ توضيحات كافي و روشنگر بود

فقط استاد بفرمائيد چه مقدار زمان نياز است تا بحث مخلوط شدن نطفه ها منتفي بشود؟
يعني حداقل زمان براي اطمينان از باردار نبودن زن چقدر است؟

قران میگوید نیاز نیست زنی که با او مجامعت نشده عده نگه دارد. و میتوان بدون عده نگه داشتن طلاق بگیرد و با دیگری ازدواج کند
همچنین مطابق ایه دیگر زنانی که حیض نمیبینند مثل نابالع یا زن یائسه عده ندارند.
اما اگر ریب و شکی داشته باشند سه ماه عده دارند
زن پس از وضع حمل نیاز به عده ندارد
عده در طلاق زنان سه قرء دانسته شده
و در ادامه گفته شده حلال نیست که زن انچه در رحم دارد را کتمان کند
اما عده وفات کمی بیشتر شده احتمالا به خاطر حرمت مرده...
عده ی ازدواج موقت در روایات امده است...
در روایات اشازه هایی به حکمت عده شده است
از جمله ان طور که به خاطر دارم به مسئله نطفه اشاره شده است
یک بار حضرت امیر ع در جواب عده ای از زنان فکر کنم
و یکبار امام صادق ع در جواب فرد دیگری علت را ماء دانسته اند

یک قاعده فقهی است که الولد للفراش
طبق این قاعده ممکن است علم ژنتیک بگوید پدر زید، بکر است
اما این قاعده فقهی میگوید پدرش عمرو است
زیرا
الولد للفراش
در این موضوع و حواشی آن چند تاپیک ایجاد کردم و کردند
و سوالات هنوز در انتظار جواب هستند.

Reza-D;826138 نوشت:
سلام استاد
تشكر ؛ توضيحات كافي و روشنگر بود

فقط استاد بفرمائيد چه مقدار زمان نياز است تا بحث مخلوط شدن نطفه ها منتفي بشود؟
يعني حداقل زمان براي اطمينان از باردار نبودن زن چقدر است؟


سلام و ادب

پاسخ سوال شما را در بند ۲ "مصلحت حفظ نسل" بیان کردیم. ملتمس دعا

وَ الـمُـطَـلَّـقاتُ يَـتَـرَبَّصـنَ بِـاَنـفُـسِـهِـنَّ ثَـلاثَـةَ قُـروءٍ وَ لا يَـحِـلُّ لَـهُـنَّ اَن يَكـتُمـنَ ما خَـلَـقَ ا‌للهُ فى اَرحامِـهِـنَّ اِن كُـنَّ يُؤمِـنَّ بِا‌للهِ وَ الـيَومِ الآخِـرِ وَ بُـعولَـتُـهُـنَّ اَحَـقُّ بِـرَدِّهِـنَّ فى ذٰلِـكَ اِن اَرادوا اِصـلاحًا وَ لَـهُـنَّ مِثـلُ الَّـذى عَـلَيـهِـنَّ بِالـمَعـروفِ وَ لِلـرِّجالِ عَـلَيـهِـنَّ دَرَجَـةٌ وَ ا‌للهُ عَـزيـزٌ حَـكيـمٌ
(49)يا اَيُّـهَا الَّـذيـنَ آمَـنوا اِذا نَـكَحـتُـمُ الـمُؤمِـناتِ ثُـمَّ طَـلَّقـتُـموهُـنَّ مِن قَبـلِ اَن تَـمَـسّوهُـنَّ فَـما لَـكُم عَـلَيـهِـنَّ مِن عِـدَّةٍ تَعـتَـدّونَـها فَـمَـتِّـعوهُـنَّ وَ سَـرِّحوهُـنَّ سَـراحًا جَـميـلًا
(1)يا اَيُّـهَا النَّـبِـىُّ اِذا طَـلَّقـتُـمُ النِّـساءَ فَـطَـلِّـقوهُـنَّ لِـعِـدَّتِـهِـنَّ وَ اَحـصُوا الـعِـدَّةَ وَ اتَّـقُوا ا‌للهَ رَبَّـكُم لا تُخـرِجوهُـنَّ مِن بُـيوتِـهِـنَّ وَ لا يَخـرُجـنَ اِلّا اَن يَأتيـنَ بِـفاحِـشَـةٍ مُـبَـيِّـنَـةٍ وَ تِلـكَ حُـدودُ ا‌للهِ وَ مَن يَـتَـعَـدَّ حُـدودَ ا‌للهِ فَـقَد ظَـلَـمَ نَفـسَـه‌‚‌ لا تَدرى لَـعَـلَّ ا‌للهَ يُحـدِثُ بَعـدَ ذٰلِـكَ اَمـرًا
(4)وَ الـلّائى يَـئِسـنَ مِـنَ الـمَـحيـضِ مِن نِـسائِـكُم اِنِ ارتَبـتُم فَـعِـدَّتُـهُـنَّ ثَـلاثَـةُ اَشـهُـرٍ وَ الـلّائى لَم يَـحِضـنَ وَ اُولاتُ الاَحـمالِ اَجَـلُـهُـنَّ اَن يَـضَعـنَ حَمـلَـهُـنَّ وَ مَن يَـتَّـقِ ا‌للهَ يَجـعَل لَـه‌‚‌ مِن اَمـرِه‌ے يُسـرًا

(4)ما جَـعَـلَ ا‌للهُ لِـرَجُـلٍ مِن قَلـبَيـنِ فى جَوفِـه‌ے وَ ما جَـعَـلَ اَزواجَـكُـمُ الـلّائى تُـظاهِـرونَ مِنـهُـنَّ اُمَّـهاتِـكُم وَ ما جَـعَـلَ اَدعِـياءَكُم اَبـناءَكُم ذٰلِـكُم قَولُـكُم بِـاَفـواهِـكُم وَ ا‌للهُ يَـقولُ الـحَـقَّ وَ هُـوَ يَهـدِى السَّـبيـلَ
(5)اُدعوهُم لِآبائِـهِم هُـوَ اَقـسَـطُ عِنـدَ ا‌للهِ فَـاِن لَم تَعـلَـموا آباءَهُم فَـاِخـوانُـكُم فِى الدّيـنِ وَ مَـواليـكُم وَ لَيـسَ عَـلَيـكُم جُـناحٌ فى ما اَخـطَأتُم بِـه‌ے وَ لٰـكِن ما تَـعَـمَّـدَت قُـلوبُـكُم وَ كانَ ا‌للهُ غَـفورًا رَحيـمًا


سوال:
تا جايي كه ميدانم نگه داشتن عده براي بحث بارداري است. پس چرا در عقد دائم و موقت متفاوت است؟!
مگر بارداري در عقد موقت با عقد دائم فرق دارد؟!!

پاسخ:
سلام و تشکر@};-

در پاسخ به سؤال شما گفتنی است: فلسفه عده چنانکه شما مطرح کردید صرفاً منوط و وابسته به بحث بارداری و اختلاط انساب نیست بلکه این مسأله تنها یکی از دلایل آن است. عده علل و حکمتهای متعددی دارد و بدون شک، علل واقعى عده، مانند بسیاری از اسرار نهفته در امور عالم، بر ما مخفى است. با این وجود عقل ما با توجه به آموزه هاى اسلامى يا علوم تجربى و حسى مى تواند به بعضى حكمت های احكام الهى و از جمله نگه داشتن « عدّه » دست یافته و آنها را استنباط نمايد. که به بعضی از آن حکمتها اشاره می کنیم. اما قبل از آن، مقدمتاً آگاهی از چند حکم فقهی ضروری می نماید: 1. عدّه انواع مختلفى دارد كه متضمّن حكمت هاى مشترك و خاص است . عدّه طلاق در ازدواج دايم و عدّه پايان مدّت در ازدواج موقت و عدّه وفات در صورت فوت شوهر . 2. در صورت عدم نزديكى بعد از ازدواج و يا يائسگى زن در ازدواج موقت، عده منتفى مى گردد . 3. زن در زمان عدّه داراى حقوق و تكاليفى است.

برخی از دلایل و حکمتهای عده طلاق به شرح ذیل است:

1. حكمت بهداشتى: بى شك ارتباط جنسى ممكن است زمينه مناسب براى انتقال يا شكل گيرى بيمارى ها و عفونت هاى مختلف فراهم آورد اين احتمال در ارتباطات متعدّد جنسى(ازدواج دائم) بيشتر و خطرناكتر است. در اين ميان زن به لحاظ ساختار جسمى و فيزيكى و هم به خاطر فعل و انفعالات طبيعى رحمى قابليت بيشترى براى دريافت، پرورش و انتقال بيمارى ها و عفونت ها دارد. زمان عدّه در حقيقت مى تواند نقش قرنطينه براى رحم زن باشد. شايد حكمت سه بار پاك شدن از حيض براى عدّه(1) نيز اشاره لطيفى به اين نكته باشد. چون از نظر فيزيولوژى حيض، نوعى خانه تكانى رحم از سلول هاى مرده و عفونت هاى داخلى و خارجى است و سه بار خانه تكانى در عدّه طلاق محيط كم خطرى را براى ارتباط جنسى جديد و توليد نسل ايجاد مى نمايد .

2. مصلحت حفظ نسل: گاهى عدّه نگه داشتن زن، جهت جلوگيرى از مخلوط شدن نطفه ها در رحم زن است تا اگر احتمالاً در رحم زن نطفه اى باشد، تا سه ماه مشخص شود، گاهى نطفه بعد از مدت ها بسته مى شود و بعد از سه ماه، به طور يقين وضعيت مشخص مى شود. اگرچه با پيشرفت علوم ژنتيك و پزشكى و . . . امكان تشخيص فرزند در رحم يا تشخیص نسب فرزند وجود دارد، امّا اولاً: اين يكى از حكمت هاى عده است نه همه آن و نه علت آن. ثانياً: تشخيص پزشكى و علمى، امورى خطاپذير بوده كه همواره امكان خطا در مورد آن مى رود. از طرفى علوم تجربى با تمام پيشرفت خود امكان اثبات بى ضرر بودن رابطه جديد جنسى زن را براى جنين شوهر اول يا دوم ندارد .

3. احياء دوباره خانواده از نظر اسلام: طلاق منفورترين حلال ها و تداوم كانون خانواده و احيا آن از بهترين رفتارهاست. در عدّه طلاق رجعى، زن مى تواند در همان خانه اى كه زندگى مى كرده سكونت داشته باشد. در اين زمان زن و مرد مى توانند با توافق دوباره با يكديگر و بدون هيچ تشريفات شرعى يا قانونى دوباره زندگى خانوادگى خويش را احيا كرده و يا با پايان رسيدن زمان عدّه، بر تصميم بر جدايى باقى بمانند و به طور كامل از هم جدا شوند. گاهى در اثر عوامل مختلف، وضعى پيش مى آيد كه پديد آمدن يك اختلاف جزئى و نزاع كوچك، حس انتقام را آن چنان شعله ور مى سازد كه فروغ عقل و وجدان را خاموش مى كند و غالباً تفرقه هاى خانوادگى در همين حالات رخ مى دهد. اما بسيار مى شود كه مدّتى اندك بعد از كشمكش، زن و مرد به خود آمده، و عاقلانه تر به شرایط خود، زندگی مشترک، تبعات از هم پاشیدن کانون خانواده و آسیبهای فرزندان طلاق اندیشیده و پشيمان مى گردند. اينجاست كه آيه مورد بحث مى گويد: زن ها بايد مدّتى عدّه نگه دارند و صبر كنند تا اين امواج زود گذر بگذرد و ابرهاى تيره نزاع و دشمنى از آسمان زندگى آنان پراكنده شود. با اين توضيح، زمان عدّه موقعيت و زمينه اى مناسب است كه در آن نه جدايى كامل و نه رابطه زناشويى به نحو كامل برقرار نيست. در اين موقعيت زن و مرد به دور از هيجانات و احساسات زودگذر، در برزخِ بين اصلاح مشكلات و بازگشت به كانون خانواده و يا عدم توانايى براى اصلاح و جدايى قرار مى گيرند. به عبارت ديگر زمان عده در طلاق رجعى، موقعيتى عقلايى و مناسب براى درست فكر كردن و سبك و سنگين كردن مزايا و معايب باقى بودن بر ازدواج و يا جدايى كامل خواهد بود. در عمل زمان عده رجعى فرصتى براى احياء دوباره نظام خانواده و تولّدى دوباره بر اساس شرائط و بينش هاى جديد نسبت به زندگى است.

4. حفظ حرمت اعضاء خانواده و شأن و شخصیت زن: حكمت مهمى كه در عدّه طلاق و عدّه وفات نهفته است. حفظ احترام كانون خانواده و وابستگان طرفین است، به طورى كه نه تنها زن و شوهر بلكه تمام فرزندان و بستگان و حتى جامعه بايستى حرمت آن را نگه دارند. ازدواج بلافاصله زن بعد از طلاق يا بعد از وفات به نوعى ناديده انگارى عواطف و احساسات حق داران كانون خانواده مانند: شوهر، فرزندان، بستگان و . . . تلقّى مى شود و چه بسا پيامدهاى تربيتى، عاطفى و روانى جبران ناپذيرى را براى فرزندان و بستگان ايجاد نمايد. همچنين ازدواج سريع زن بعد از طلاق يا وفات شوهر ممكن است زمينه سوء ظن ها و اتهامات مختلف را فراهم آورده(اینکه جدایی زوجین را ناشی از هوا و هوس و پیروی از شهوات بدانند.) و مقدّمه اى بر كينه توزى ها و جرايم ديگر شود. این موضوع رعایت شأن و منزلت زن و حفظ شخصیت وی در جامعه است، از آنجا که اسلام برای مقام زن ارزش و احترام ویژه ای قائل است با احکامی نظیر حجاب، عده نگهداشتن و ... از احتمال سوء استفاده و خدشه وارد کردن دیگران به حریم زن پیشگیری کرده است. ناگفته پيداست اين ادعا كه شوهر نيز بايستى براى حفظ حرمت خانواده عدّه نگه دارد پذيرفتنى نيست. چرا كه اولاً: به دلايل مختلفى كه در جاى خود اثبات شده چه قبل از طلاق يا وفات همسر و چه بعد از آن، مرد مى توانسته مجدداً ازدواج كند و اين حكم مازاد بر آن نيست. ثانياً: در بسيارى موارد، به لحاظ وظايف مختلف از جمله حضانت و نگهدارى فرزندان و وظايف اجتماعى و همچنين آسيب پذيرى ويژه مرد در مورد سركشى هاى غريزه جنسى، نياز به ازدواج در مرد شديدتر از زن است.

5. عدّه به مثابه حق براى زن: خداوند درباره رفتار با زنان در زمان عدّه مى فرمايد: [=book antiqua]«لا تُخْرِجُوهُنَّ مِنْ بُيُوتِهِنَّ»(2) « آنها را ( در دوران عده ) از خانه هايشان بيرون نكنيد». [=book antiqua] «أَسْكِنُوهُنَّ مِنْ حَيْثُ سَكَنْتُمْ مِنْ وُجْدِكُمْ وَ لا تُضآرُّوهُنَّ لِتُضَيِّقُوا عَلَيْهِنَّ وَ إِنْ كُنَّ أُولاتِ حَمْلٍ فَأَنْفِقُوا عَلَيْهِنَّ حَتَّى يَضَعْنَ حَمْلَهُنَّ فَإِنْ أَرْضَعْنَ لَكُمْ فَ آتُوهُنَّ أُجُورَهُنَّ وَ أْتَمِرُوا بَيْنَكُمْ بِمَعْرُوفٍ وَ إِنْ تَعاسَرْتُمْ فَسَتُرْضِعُ لَهُ أُخْرى»(3)« آنها ( - ( زنان در عده ) - ) را هر جا خودتان سكونت داريد و در توانايى شماست سكونت دهيد و به آنها زيان نرسانيد تا كار را بر آنان تنگ كنيد ( و مجبور به ترك منزل شوند ) و اگر باردار باشند، نفقه آنها را بپردازيد تا وضع حمل كنند و اگر براى شما ( فرزند را ) شير مى دهند، پاداش آنها را بپردازيد و ( درباره فرزندان، كار را ) با مشاوره شايسته انجام دهيد و اگر به توافق نرسيديد، آن ديگرى شيردادن آن بچه را بر عهده مى گيرد». از آيات و روايات متعدّد، احكام مهمى در مورد حقوق زن در زمان عدّه استنباط مى گردد كه فقها به آن اشاره كرده اند. حق نفقه و سكونت در منزل شوهر و همچنين نفقه و اجرت نگهدارى و شيردادن فرزند در زمان حاملگى از جمله حقوقى است كه در زمان عدّه بر عهده شوهر است.(4)

اما در باره عده نگه داشتن در ازدواج موقت، می توان گفت: بعضی حکمتهایی که در عده طلاق از عقد دائم بیان شد در این حکم نیز جاری و ساری است نظیر: 1. جلوگیری‌ از اختلاط انساب. 2. بهداشت‌ جسمی‌ و روحی‌ طرفین. 3. مانعی برای هوس رانی ها و بی بند و باری های زن و مرد و پیشگیری از اتهام و سوءظن های نامربوط. 4. حفظ شخصیت و کرامت انسانی زن در جامعه. رعایت این مقررات، خود موجب بالا رفتن جایگاه ارزشی زنان در جامعه بشری است؛ چرا که دین اسلام به زن به عنوان انسانی کامل و مستقل و با حقوقی همانند حقوق مردان می نگرد، نه به عنوان یک کالای مصرفی بی ارزشی که هر لحظه مردان هوسران اراده کنند در اختیار آنان باشد.

در پایان متذکر می شویم علاوه بر مواردی که در باب فلسفه عده طلاق گفتیم، ممکن است علل دیگری هم داشته باشد که بر ما روشن نیست، چون فلسفه واقعی احکام و نیز سرِّ تعداد دقیق این ایام و علت این تفاوت، که چرا عده طلاق عقد دائم پس از پایان 3 بار قاعدگی باشد و عده طلاق عقد موقت پس از پایان دو بار قاعدگی را بیان نمی کند و اگر ما قائل شدیم که خداوند، حکیم است و کارهایی که انجام می دهد و احکامی که برای بندگانش مشخص می کند، همه از روی حکمت و بر مبنای عقل سلیم است، نباید در آنها چون و چرا کنیم؛ و باید با توجه به حکمت و علم و قدرت مطلق الهی، بسیاری از احکام الهی را تعبداًً بپذیریم زیرا که اولاً حقیقت بندگی و عبودیت، پس از اعتقاد به خدای سبحان و صفات ربوبی او و حقانیت دین و احکام نورانی آن در گرو تسلیم و اطاعت محض و بی چون و چرا است. و در ثانی دستورات دین به همین شکل، کامل ترین دستورات است.(5)

موفق باشید ...@};-

پاورقی___________________________________________________
1. [=book antiqua]« وَ الْمُطَلَّقاتُ يَتَرَبَّصْنَ بِأَنْفُسِهِنَّ ثَلاثَهَ قُرُوءٍ . . . » « زنان مطلقه ، بايد به مدت سه مرتبه عادت ماهانه ديدن ( و پاك شدن ) انتظار بكشند » . ( بقره ( 2 ) ، آيه 228 ) .
2. طلاق ( 65 ) ، آيه 1.
3. طلاق ( 65 ) ، آيه 6.
4. بنقل از پرسمان، با کمی تغییر و تصرف.
5. برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی نهاد نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه ها، بخش پرسش و پاسخ، با تغییرات.

موضوع قفل شده است