بیست و نه بهمن ماه! راه شهیدانت پر رهرو
تب‌های اولیه
بیست و نه بهمن ماه! راه شهیدانت پر رهرو
شهر تبریز همانند دیگر شهرهای کشور، مهیای برگزاری مجالس بزرگداشت شهدای ۱۹ دی قم بود. در این شهر ، از چند روز قبل، اعلامیه‌ای به صورت وسیع توزیع شده بود. در این اعلامیه، یازده تن از علمای طراز اول تبریز، تعطیلی بازار، تشکیل مجلس یادبود و بزرگداشت شهدای ۱۹ دی قم را خواستار شده و روز ۲۹ بهمن را روز عزا و تعطیل عمومی، اعلام کرده بودند.
اعلامیه علمای شهر تبریز، زمان مراسم یادبود را از ساعت ۱۰ صبح تا ۱۲ در مسجد حاج میرزا یوسف (قزلی) تعیین کرده بود. از سوی دیگر ، روز ۲۹ بهمن، مصادف با روز شنبه و همزمان با امتحانات برخی ازدانشجویان بود، ولی نه تنها حدود نیمی از دانشجویان از حضور در دانشگاه خودداری نمودند، بلکه دانشجویان حاضر در دانشگاه نیز ، با سردادن شعار، شکستن شیشه‌ها و تعطیل کردن کلاسها، از دانشگاه خارج شده و به سمت مرکز شهر حرکت نمود.
در پی ممانعت مامورین شهربانی، این تجمع، به درگیری مردم و ماموران ، تبدیل شد. با این حال شمار زیادی از مردم که طبق اعلامیه مذکور، در زمان مقرر به سمت مسجد سرازیر شده بودند، با روبرو شدند. مامورین شهربانی برای جلوگیری از برگزاری مراسم بزرگداشت شهدای قم، مانع ورود مردم به مسجد گردیدند و از طرف دیگر، تلاش کردند تا مردم را پراکنده نمایند.
مردم عزادار و خشمگین ، خواستار باز شدن درب مسجد شدند . به دنبال عدم موفقیت نیروهای شهربانی در متفرق ساختن مردم، و تداوم پافشاری مردم برای حضور در مسجد و برگزاری مراسم بزرگداشت شهدای قم، سرگرد حق شناس، رئیس شهربانی تبریز، خطاب به مردم مسلمان، لفظ توهین‌آمیز و وقیحانه‌ای را نسبت به مسجد، ایراد نمود.(درب این طویله باز نخواهد شد).
مردم عزادار و خشمگین ، خواستار باز شدن درب مسجد شدند . به دنبال عدم موفقیت نیروهای شهربانی در متفرق ساختن مردم، و تداوم پافشاری مردم برای حضور در مسجد و برگزاری مراسم بزرگداشت شهدای قم، سرگرد حق شناس، رئیس شهربانی تبریز، خطاب به مردم مسلمان، لفظ توهین‌آمیز و وقیحانه‌ای را نسبت به مسجد، ایراد نمود.(درب این طویله باز نخواهد شد).
این اقدام وی، علاوه برخشمگین‌تر ساختن مردم، باعث شد که یکی از جوانان غیور شهر به نام محمد تجلا، سیلی محکمی را به گوش سرگرد حق‌شناس وارد آورد. به دنبال این اقدام جسورانه، سرگرد حق‌شناس با شلیک گلوله‌ای به سمت قلب این جوان، وی را به شهادت برساند.
با شهید شدن محمد تجلا، دیگر خشم مردم انقلابی ، از کنترل خارج شد . مردم جنازه شهید را برروی دستان خود بلند کرده و با فریاد «لااله الا الله» پیکر وی را تشییع نمودند.
در این هنگام، دانشجویان نیز به مردم پیوستند و شعار «درود برخمینی» در شهر طنین‌انداز گردید. تظاهرکنندگان خشمگین ، بدون اینکه کوچکترین تعرضی به اموال و اماکن خصوصی نمایند، مظاهر دولتی را مورد حمله قرار داده و مجسمه شاه، سینماها، مراکز فساد، مشروب فروشی‌ها، موسسات وابسته به بهائیان و ساختمان حزب رستاخیز را ویران نمودند. شهر تبریز از ساعت ۹/۳۰ صبح عملا از کنترل پلیس و شهربانی خارج شده و در کنترل مردم قرار گرفت.
در این هنگام، دانشجویان نیز به مردم پیوستند و شعار «درود برخمینی» در شهر طنین‌انداز گردید. تظاهرکنندگان خشمگین ، بدون اینکه کوچکترین تعرضی به اموال و اماکن خصوصی نمایند، مظاهر دولتی را مورد حمله قرار داده و مجسمه شاه، سینماها، مراکز فساد، مشروب فروشی‌ها، موسسات وابسته به بهائیان و ساختمان حزب رستاخیز را ویران نمودند. شهر تبریز از ساعت ۹/۳۰ صبح عملا از کنترل پلیس و شهربانی خارج شده و در کنترل مردم قرار گرفت.
ماموران ساواک به طور ناجوانمردانه و حتی با سوار شدن برآمبولانس‌ها، ناگهان با باز کردن درب آن، مردم را به رگبار گلوله می‌بسته و به خاک و خون می‌کشیدند. آماری که درباره شهدا، مجروحین و دستگیرشدگان این روز منتشر شد، متفاوت است
. آمارهای رسمی، تعداد شهدا را ۶ نفر و زخمیان را ۱۲۵ نفر اعلام نمود، ولی طبق آمارهای غیررسمی ، شمار شهدا ۲۰۰ نفر، مجروحان ۵۰۰ نفر و بازداشت‌‌شدگان به حدود ۱۰۰۰ نفر بالغ می‌شد.
باید دانست که در روز ۲۹ بهمن ۱۳۵۶، برای اولین بار، شعار «مرگ برشاه» به طور علنی سر داده شد و از این‌رو، دیگر به راحتی می‌شد سقوط قریب‌الوقوع نظام سلطنتی را پیش‌بینی نمود. امام خمینی نیز به دنبال قیام ۲۹ بهمن تبریز، در سخنرانی خود در نجف اشرف اعلام نمودند که «ما عزادار شهدای قیام ۲۹ بهمن تبریز هستیم. » ایشان همچنین به همین مناسبت پیام مهمی صادر نمودند و در طی آن پیام ، ضمن تسلیت‌گویی به مادران داغدیده و پدران مصیبت کشیده، و برشمردن نهضت عظیم این شهر به عنوان مشت محکمی بردهان یاوه‌گویان، وعده پیروزی نهایی را بشارت دادند.
قیام مردم تبریز در روز ۲۹ بهمن ۱۳۵۶ نه تنها ضربه‌ای محکم و کارساز بر پیکره لرزان و در حال فروپاشی رژیم سلطنتی وارد ساخت، بلکه باعث تداوم زنجیره قیام‌های خونین مردم مسلمان ایران گردید و مردم انقلابی ایران و نیز مبارزین را به ادامه نهضت و رسیدن به پیروزی امیدوارتر و مصمم‌تر نمود. از این‌رو قیام ۲۹ بهمن تبریز، به عنوان یکی دیگر از افتخارات مردم مبارز و آزادیخواه آذربایجان ، در تاریخ انقلاب اسلامی ثبت گردیده است.