مادر امام رضا اهل کجا بودند

با عرض سلام و ادب
نجمه خاتون مادر گرامي امام هشتم امام رضا ـ عليه السّلام ـ و حضرت معصومه ـ سلام الله عليها ـ است[1] كه نامهاي مختلفي براي آن بانوي مكرمه در منابع حديثي و تاريخي آمده است كه هيچ منافاتي بين اخبار درباره نام آن بانوي مخدره وجود ندارد شيخ مفيد(ره) مادر امام هشتم ـ عليه السّلام ـ را چنين معرفي مي‌كند: «و اُمّه ام ولدٍ يقال لها: ام البنين»[2] مادر امام رضا ـ عليه السّلام ـ ام ولد بود ام ولد به كنيزاني گفته مي‌شد كه در خانه مولي خود صاحب فرزند مي‌شدند (كنيز داراي فرزند) آنچه را كه شيخ مفيد براي آن حضرت به عنوان نام نوشته كنيه‌اي است كه معروف به آن بوده است و به خاطر داشتن فرزندان (مادر فرزندان) كنيه گرفته است، نام اصلي مادر گرامي حضرت رضا، تكُتم بوده است كه پس از تولد امام رضا ـ عليه السّلام ـ از طرف امام كاظم ـ عليه السّلام ـ طاهره ناميده است.[3]

براساس روايات مختلف از ثقات شيعه اين بانو پس از ورود به مدينه و به سبب بشارتي كه امام كاظم ـ عليه السّلام ـ از طريق الهام الهي با اين بانوي مجلله كه دوراني در تحت تعليم حميده بانو مادر امام كاظم ـ عليه السّلام ـ بوده است. ازدواج نموده و صاحب دو نور پاك از امامت شده است.[4]

روايت چگونگی ورود نجمه خاتون به منزل امام صادق(ع) و ازدواج با امام کاظم(ع) از طرف مرحوم كليني صاحب كافي و از طريق شيخ صدوق نقل شده كه مادر امام كاظم حميده خاتون آن كنيز را خريداري نموده بود كه در خواب پيامبر اكرم ـ صلي الله عليه و آله ـ را ديد و آن حضرت به او دستور داد كه آن كنيز را به فرزندت موسي هديه كن و آن بانو اين عمل را انجام داد.
براساس روايت كليني امام شخصاً به هشام بن احمر مي‌فرمايد آيا اطلاع داري فردي از اهل مغرب (كشور آفريقايي) به مدينه آمده است، ... هشام همراه امام پيش مردي كنيزفروش بوده و هفت كنيز در معرض ديد امام ـ عليه السّلام ـ آورد حضرتش فرمود آن كنيزي كه مورد نظر ماست آن را بياور، كه مرد كنيز فروش امتناع نمود، و گفت مريض و عليل است فرداي آن روز امام هشام را فرستاد و فرمود هر شرطي گفت قبول كن، تا‌ آن كنيز را از او خريداري كني. كنيز فروش پس از شرايط سخت و گران نمودن قيمت عاقبت آن كنيز را كه مي‌گفت مريض است به هشام نماينده امام فروخت و علت امتناع آن را از كنيز فروش پرسيد و از سرّي خبر داد كه يكي از بانوان اهل كتاب به او خبر داده بود و هرگز شايسته نيست كه اين بانو در پيش امثال تو باشد او دختري است كه شايسته برترين انسان روي زمين است... چون فرزندي از او نزد مولايش به دنيا خواهد آمد كه در ميان همه اهل شرق و غرب براي او همسنگي نباشد،... هشام احمر گويد: پس از اينكه آن بانو در خدمت امام قرارگرفت‌ امام رضا ـ عليه السّلام ـ از او متولد شد.[5]

پی نوشتها:

[1] . شيخ حرعاملي، اثبات الهداة،‌ چ اول، تهران، دارالكتب الاسلامية، ج 3، ص 233.

[2] . شيخ مفيد، الارشاد، چ اول، قم، آل البيت، 1413، ج 2 ص 247.

[3] . طبرسي، اعلام الوري باعلام الهدي، چ سوم، تهران، دارالكتب الاسلاميه، بي‌تا، ص 313.

[4] . مجلسي، بحارالانوار، ج 49، ص 7.

[5] . كليني، اصول كافي، چاپ بيروت، احياء‌التراث، ج 1، ص 486 و شيخ مفيد، پيشين، ج 2، ص 254.